Wstęp do Zarządzania, Finansów i Rachunkowości Biznesu

W tej sekcji przedstawiam moją autorską koncepcję marketingu przedsiębiorstwa "Trójkąt konsumenta vs. trójkąt producenta". W części pierwszej popatrzymy na przedsiębiorstwo z perspektywy trzech elementów tworzących efektywny popyt: (1) Świadomość konsumencka, (2) Hierarchia potrzeb, (3) Możliwości finansowe. Razem tworzą one właśnie ów "trójkąt konsumenta". Przedsiębiorca tworząc biznes musi rozumieć, jak te elementy wpływają na siebie!

W tej sekcji przedstawiam moją autorską koncepcję marketingu przedsiębiorstwa "Trójkąt konsumenta vs. trójkąt producenta". W części drugiej sekcji odwracamy perspektywę i patrzymy na przedsiębiorstwo przez pryzmat trzech elementów tworzących podaż. Są to: (1) Informacja handlowa, (2) Jakość lub wartość użyteczna towarów lub usług, (3) Cena. Te trzy elementy tworzą "trójkąt producenta". Przedsiębiorca tworząc biznes także musi wiedzieć, jak te elementy oddziałują na siebie! Zarazem musi ściśle dopasować elementy "trójkąta producenta" do oczekiwań i możliwości konsumenta. Owo dopasowanie się do oczekiwań rynku generuje PRZYCHODY i KOSZTY!

Czy wiesz, że w finansach przedsiębiorstwa czasami "2+2=4", a czasami "2+2=5"? Tak, tak! To prawda! Sprytna kombinacja zasobów ekonomicznych, które razem tworzą atrakcyjny produkt, może być więcej warta na rynku, niż wynikałoby to z prostego arytmetycznego zsumowania wartości poniesionych kosztów na jego wytworzenie. I właśnie o to chodzi w biznesie! Zjawisko to nazywa się synergią ekonomiczną, a jej miarą jest zysk przedsiębiorstwa.

Jeżeli już wiesz, czym jest synergia ekonomiczna i zysk przedsiębiorstwa, to teraz spróbujemy prześledzić to na kilku przykładach praktycznych. Zaczniemy od branży finansowej. Zatrzymamy się nad "podwójnym cennikiem" w kantorze walut i banku. Następnie przeanalizujemy przypadek handlu samochodami i uzyskiwanej marży przez handlarza. Na końcu zobaczymy, że w przemyśle i usługach także chodzi o synergię zasobów. Bez synergii, bez zysku, nie ma biznesu, sprzedaży i wytwarzania. Ostatecznie wszyscy na tym tracą, bo gospodarka nie rozwija się, a społeczeństwo (konsumenci) nie dostają tego, co potrzebują!

W tej sekcji zaczynamy od odpowiedzi na pytania, czym jest nisza rynkowa oraz kiedy "start-upowe" przedsiębiorstwo ma szanse na rozwój? Następnie do rozważań wprowadzamy kategorie kosztów stałych oraz kosztów jednostkowych zmiennych. Zagadnienie ceny i kosztów wytworzenia produktów analizujemy na przykładzie liczbowym mikro-przedsiębiorcy, który zakłada punkt sprzedaży kaw deserowych (Caffe Latte, Cappuccino itd.). W podsumowaniu omawiamy dwa warianty rachunku marżowego - "w stu" i "od sta" - oraz podajemy ich interpretację ekonomiczną.

Teraz przechodzimy do uogólnienia matematycznego i graficznego problemu zarządzania marżą handlową i rentownością. Stawiamy proste pytania: Kiedy biznes "wychodzi na zero"? Kiedy zaczyna przynosić zyski? Wychodząc od równania "Zysk = Przychody - Koszty" przedstawiamy wzór na tzw. próg rentowności biznesu w ujęciu ilościowym i wartościowym. Ta analiza w literaturze finansowej funkcjonuje także pod skrótami "BEP" (ang. Break Even Point) lub "CVP" (ang. Cost - Volume - Profit). Każdy skuteczny przedsiębiorca, finansista, menedżer musi doskonale rozumieć to zagadnienie!

Zarządzanie małym biznesem różni się nieco od zarządzania dużym biznesem. Co prawda, rentowności biznesu musimy pilnować zawsze, bez względu na skalę działalności. Jednakże w dużym biznesie trzeba, oprócz klienta, uwzględnić także interesy innych grup. W zarządzaniu te grupy interesu nazywa się zazwyczaj interesariuszami przedsiębiorstwa. Są to przede wszystkim: klienci, dostawcy, inwestorzy, pracownicy, kadra kierownicza i administracyjna, państwo i region. Zatem na moment wskakujemy na poziom zarządzania strategicznego biznesu zahaczając o takie hasła jak: strategia, misja, wizja, cele biznesu oraz planowanie.

Generalne cele przedsiębiorstwa to sprzedaż i wytwarzanie. W ujęciu finansowym tym dwóm procesom towarzyszy powstawanie PRZYCHODÓW i KOSZTÓW, a więc ostatecznie także ZYSKU. Klient jest najważniejszym interesariuszem każdego biznesu, a sprzedaż to najważniejszy strumień finansowych pozwalający pokrywać ponoszone koszty wytwarzania i generować zyski. To wszystko powoduje, że strategicznym celem finansowym przedsiębiorstwa jest wzrost jego wartości. Wartość przedsiębiorstwa to cena, za którą można by sprzedać je na rynku kapitałowym w całości.

Sekcja poświęcona zagadnieniu tzw. łańcucha tworzenia wartości w biznesie. Łańcuch ten składa z sekwencji następujących podmiotów rynkowych: Dostawcy -> Producenci -> Hurtownicy -> Detaliści -> Klienci. Każde przedsiębiorstwo musi bardzo precyzyjnie określić swoje miejsce i rolę w procesie tworzenia wartości pomiędzy dostawcami surowców a klientem finalnym. Pod tym kątem będzie dobierać odpowiednich dostawców, ale także nabywać oraz rozwijać swoją technologię oraz know-how, szukać odpowiednich pracowników. Niby proste sprawy, ale to właśnie tutaj trzeba zasiać ziarno sukcesu przedsiębiorstwa.

Ach ten rynek finansowy! Czego oczekują właściciele i inwestorzy? Dlaczego rynek finansowy jest taki ważny nawet wówczas, gdy przedsiębiorstwo nie jest notowane na giełdzie? Dlaczego menedżer biznesu musi co jakiś czas zerkać na rentowność obligacji skarbowych? Co jest lepsze? Moje przedsiębiorstwo, czy obligacja, która daje pewne 2% zwrotu na kapitale w ciągu roku? Jak to porównać? Czy zainwestowałbyś w mój biznes jako inwestor? Czy wypracowany zysk należy wypłacać inwestorom w formie dywidendy, czy zostawiać w przedsiębiorstwie na jego rozwój? Musisz to wszystko wiedzieć!

Podobno Steve Jobs, założyciel jednej z najdroższych spółek giełdowych "Apple", mawiał: "Jeśli chcesz iść szybko - idź sam! Ale jeśli chcesz iść daleko - idź razem." Dlatego tę sekcję poświęcamy ludziom przedsiębiorstwa, zespołowi pracowniczemu. Jednakże patrzymy na ten zespół z perspektywy administracyjnej i finansowej. Kim jest w biznesie księgowy, kontroler finansowy, menedżer, technolog, handlowiec? Jaką rolę pełnią i co robią? To oni reprezentują kapitał intelektualny (społeczny) biznesu, który pozwala odpowiednio wykorzystać technologię i rozwijać jego know-how. To oni robią sprzedaż i budują wartość biznesu oraz świadomość marki!

Ach te podatki! Omówienie roli państwa oraz samorządu terytorialnego w otoczeniu biznesu. Jeśli podatki są wydatkami bezekwiwalentnymi, to czy urzędnicy coś dają przedsiębiorstwu? Jaką rolę pełnią media (środki masowego przekazu oraz media społecznościowe) w biznesie? Krótkie zakończenie bloku o celach i interesariuszach z zadaniami podsumowującymi do samodzielnego rozwiązania.

Wyobraź sobie, że zakładasz maleńką spółkę z ograniczoną odpowiedzialności. Wnosisz do tej spółki niewielki wkład kapitałowy, czyli po prostu Twój kapitał. Zaczynasz nim gospodarować. Nabywasz surowce, materiały, energię i usługi obce, aby wytworzyć produkt lub usługę dla Twojego klienta. Wytwarzasz i dokonujesz pierwszej sprzedaży inkasując w zamian przychody pieniężne. Jak przełożyć te wszystkie operacje gospodarcze na zapis księgowy? Właśnie do tego potrzebujesz rachunkowości finansowej! I nie taki diabeł straszny, jak go malują! To prostsze, niż dotychczas myślałeś! Razem przejdziemy od bilansu otwarcia - przez konta księgowe oraz rachunek zysków i strat - do bilansu zamknięcia.

Dlaczego menedżer i przedsiębiorca muszą dobrze rozumieć, co robi księgowy? Dlaczego dobry księgowy w biznesie powinien znać sposób rozumowania charakterystyczny dla menedżera i przedsiębiorcy? Dlaczego profesjonalny kontroler finansowy powinien znać rachunkowość finansową tak dobrze, jak księgowy? Dlaczego ambitny inwestor powinien bardzo dobrze rozumieć, czym jest sprawozdanie finansowe i skąd biorą się w nim liczby? Otóż, jeśli poznasz dobrze rachunkowość finansową, to otworzy przed Tobą wiele możliwości!

Dlaczego księgowy oraz kontroler finansowy muszą bardzo dobrze znać rachunek kosztów? Co to jest rachunek kosztów? Dlaczego księgowy oraz kontroler finansowy powinni wiedzieć, jak zorganizowana jest produkcja lub dział świadczenia usług? Jaką korzyść informacyjną odnosi menedżer (kierownik) z dobrze zaprojektowanej ewidencji kosztów? Jak zarządzać kosztami w biznesie? Dlaczego zarządzanie kosztami jest ważniejsze w krótkim okresie czasu, niż zarządzanie przychodami i sprzedażą?

W tej części wspólnie analizujemy przypadek prostej działalności produkcyjnej umiejscowionej w małym zakładzie wytwórczym. Na hali produkcyjnej mamy jedną linię technologiczną. Tę linię obsługuje mały zespół pracowników bezpośrednio produkcyjnych. Uruchamiając produkcję pracownicy podejmują materiały produkcyjne z magazynu surowcowego. Następnie "puszczają" je przez maszyny. W ten sposób uzyskują wyroby gotowe, które przekazują do magazynu wyrobów gotowych. Całość nadzoruje kierownik produkcji. W trakcie organizacji procesu wytwórczego powstają specyficzne dokumenty księgowe: przyjęcie zewnętrzne (PZ), rozchód wewnętrzny (RW), przyjęcie wewnętrzne (PW) i wydanie zewnętrzne (WZ), itd.

Zużycie zasobów gospodarczych powoduje powstanie kosztów w przedsiębiorstwie. Koszty te muszą być odpowiednio udokumentowane na charakterystycznych dowodach księgowych. Mogą to być faktury, listy płac, polecenie księgowania itd. Ujęte wartościowo koszty są następnie księgowane na kontach kosztowych. Przyjęcie partii wyrobów gotowych z produkcji na magazyn wyrobów gotowych wymaga ustalenia kosztów wytworzenia oraz dokonania odpowiedniego księgowania na kontach. Uporządkowane i zaksięgowane koszty pozwalają ustalić jednostkowy koszt wytworzenia produktu (usługi). Sprzedane wyroby gotowe powodują powstanie przychodów oraz kosztów wytworzenia sprzedanych wyrobów, czyli wpływają na wynik finansowy przedsiębiorstwa.

Dlaczego czasami tak trudno przekształcić rodziny biznes w dobrze prosperujące przedsiębiorstwo? Na czym polega kontrola finansowa (controlling operacyjny)? Czy informacje zaczerpnięte z systemu rachunkowości przedsiębiorstwa są wystarczające do podejmowania najważniejszych decyzji? Jak zarządzać rentownością biznesu w krótkim okresie czasu? Jak wykorzystać arkusz kalkulacyjny Excel w zarządzaniu? Czy można w Excelu zbudować system raportowania korporacyjnego? Jak przekształcić dane księgowe w informacje niezbędne do podejmowania decyzji?

Budujemy razem fragment raportu korporacyjnego dla zarządu lub właściciela biznesu. W tym celu przypominamy sobie sekcję pt. "organizacja procesu wytwórczego" i na tej podstawie przekształcamy dane z księgowości na dane potrzebne do podejmowania decyzji. Rachunek kosztów pełnych charakterystyczny dla prawa bilansowego przekształcamy na rachunek kosztów zmiennych. Zaczynamy myśleć w kategoriach przychodów, kosztów zmiennych, marż na pokrycie, kosztów stałych, wyniku operacyjnego. Zaczynamy rozumieć, jak z rodzinnego biznesu zrobić w przeciągu lat dużą korporację. W tym celu do perfekcji należy doprowadzić sferę zarządzania finansami przedsiębiorstwa.

Co to jest sprawozdania finansowe? Z jakich elementów się składa? Jak zrozumieć rachunek zysków i strat? Rachunek zysków i strat (rachunek wyników) to sumaryczne zestawienie wszystkich przychodów i kosztów przedsiębiorstwa od momentu sporządzenia bilansu otwarcia do momentu zamknięcia ksiąg rachunkowych, a więc sporządzenia bilansu zamknięcia. Rachunek zysków i strat ma budowę "kaskadową". Dlatego bardzo precyzyjnie pokazuje, które obszary zarządzania przedsiębiorstwem są efektywne. Razem analizujemy najważniejsze etapy tworzenia wyniku finansowego w przedsiębiorstwie.

Bilans jest najważniejszym elementem sprawozdania finansowego. Zawartość informacyjna bilansu uregulowana jest w prawie bilansowym - krajowym lub międzynarodowym.  Według międzynarodowych standardów rachunkowości MSR/MSSF bilans nazywa się "sprawozdaniem z sytuacji finansowej". Kto jest zainteresowany informacjami zawartymi w bilansie? Jak skonstruowany jest bilans? Jak czytać (interpretować) informacje w nim zawarte?

Czym są aktywa i dlaczego są przedsiębiorstwu niezbędne? Jak klasyfikować i prezentować aktywa w bilansie? Jak wyceniać aktywa? Czy wszystkie zasoby przedsiębiorstwa ujawniane są w bilansie? Co w praktyce oznacza pojęcie "stopień płynności" aktywów? Jak na wycenę bilansową wpływa zasada kontynuacji działalności (going concern)?

Co to są pasywa? Co to są kapitały? Jak klasyfikować i prezentować pasywa (kapitały) w bilansie? Jaki związek mają kapitały z wynikiem finansowym przedsiębiorstwa? Jaki związek ma bilans i rachunek zysków i strat? Jakie są najważniejsze pozycje w pasywach bilansowych przedsiębiorstwa? Co oznacza pojęcie "stopnia wymagalności" pasywów (kapitałów)?